Johan van Oldenbarnevelt 1547 - 1619

 

 

 

Johan van Oldenbarnevelt werd geboren op 14 september 1547 in Amersfoort in een weinig bemiddeld ridderlijk regentengeslacht; niettemin groeide hij uit tot een staatsman van wereldformaat. Oldenbarnevelt bezocht de Latijnse school te Amersfoort en vertrok in 1564 op 17 jarige leeftijd naar Den Haag om te gaan werken bij een advocaat en studeerde o.a. rechten in: Keulen, Leuven en Heidelberg maar hij was gespecialiseerd in dijken en drainage. In de jaren die volgen maakt hij vanaf het begin het verzet mee tegen de Spaanse tirannie van Filips 2, o.a. door de stadshouders Willem van Oranje en Graaf van Egmond, waarvoor hij dan ook grote bewondering kreeg.

 

De stadhouders waren tegen vervolging van zogenaamde ketters (protestanten) en vreesde een burgeroorlog, mede vanwege “de Beeldenstorm” die woedde in deze jaren. Als van Oldenbarnevelt in 1570 terugkeert, wordt hij landsadvocaat van het gewest Holland en ziet hoe de Hertog van Alfa onze gewesten tiranniseert. Namens Filips 2 moest Oldenbarnevelt de rust en de orde herstellen die was ontstaan in de Nederlanden na “de Beeldenstorm” (Protestanten vernielden katholieke kruizen en beelden). In 1572 echter nemen “de watergeuzen” Den Brielle in en verjagen de Spanjolen, en luidde daarmee “de Opstand” van ons volk in. Oldenbarnevelt wordt nu juridisch adviseur van Willem van Oranje en zijn kennis komt nu goed van pas bij Willems tactiek: het onderwater zetten van door Spanje belegerde steden zoals bij “het ontzet van Leiden” toen de Spanjolen verzopen als ratten. Met het sluiten van de Unie van Utrecht in 1579 (een verbond van de gewesten tegen het bewind van Filips 2) begint ook het begin van “Nederland” als staat, de gewesten zijn op weg naar vrijheid en zelfbeschikking! Als reactie hierop zorgen de Spanjolen ervoor dat Willem van Oranje en zijn eerste zoon vermoord worden maar Willems tweede zoon Maurits neemt hun plaats in als krijgsheer. In 1586 wordt van Oldenbarnevelt wederom landsadvocaat, nu echter van alle gewesten hoewel formeel slechts woordvoerder, trekt hij de macht naar zich toe in gewest Holland als politiek leider, een functie die hij tot zijn dood zou bekleden. Als reactie op deze opstand stuurt de Spaanse koning een armada van 130 schepen om onze gewesten te breken maar ze worden massaal door onze gewesten verslagen! Waar hij eeuwige roem mee verdiend is dat hij de V.O.C. opricht in 1602, dit om onze (overzeese) handel te stimuleren, dit zorgde ervoor dat we “de Gouden Eeuw” ingingen. Amsterdam was bijvoorbeeld “stapelmarkt” en economisch centrum van Noord Europa. Het geld dat binnenkwam werd aangewend voor de verbetering van ons land, het aanleggen van bijvoorbeeld infrastructuur en dijken, je kunt dus wel zeggen dat wij als volk veel te danken hebben aan hem! Ondertussen begint zijn invloed prins Maurits te irriteren en de samenwerking begint ernstig te haperen, er ontstaan op een gegeven moment zelfs twee kampen om de mannen heen, en “Nederland” staat weer aan de rand van een burgeroorlog! Het conflict begon met twee dominees die verschillend dachten over hoe een mens zijn leven christelijk moest invullen, de zogenaamde “voorbeschikking”. Dit werd al gauw een politiek vraagstuk over wie nu de macht had, Maurits of van Oldenbarnevelt? Hierop veranderde Maurits achterbaks snel de wetten in de gewesten en liet van Oldenbarnevelt op 12 mei 1619 arresteren voor hoogverraad. Een speciaal opgerichte Generaliteiten rechtbank sprak hierop na een schijnproces het doodvonnis uit en hij werd onthoofd op 13 mei 1619 op een schavot, opgebouwd op het Binnenhof te Den Haag. De voorvaderen van “ons” koningshuis vermoordden als dank iemand die alles voor ons volk over had, puur om de macht, de man was nota bene al 72! Zijn laatste beroemde woorden tot het massaal toegestroomde publiek waren: burgers, ik ben geen volksverrader maar een trouwe patriot en zo zal ik sterven! Zijn woorden tot de beul: maak het kort, maak het kort.

 

 

 

Vincent de Kam.